تاریخچه چرم در پیش از اسلام تا کنون

تاریخچه چرم در ایران از پیش از اسلام تا کنون وجود واژه¬هایی مانند ساغری، تیماج، ادیم، کیمخت و سختیان و واژه¬های مشابه و سابقه وجود برخی از لغات مانند کمربند، انگشتیان، مشک و ... در زبان فارسی قدیم حتی پیش از اسلام، حاکی از وجود صنعت چرم در ایران است. کشور ایران با داشتن چمنزارهایی بالغ بر 9 میلیون هکتار و بیش از 92 میلیون راس گاو و گوسفند و گاومیش و دام پتانسیل خوبی برای دامداری و گسترش صنعت چرم دارد. این آمار در سال¬های پیش به اوج خود یعنی 57 میلیون گوسفند، 8 میلیون گاو و گوساله و 28میلیون بز بوده است رسید که بز و گوسفند آمار کشتار 32 درصدی و گاو و گوساله آمار کشتار 29 درصدی را به خود اختصاص داده¬اند. در نتیجه این آمار بیش از 27 میلیون پوست گوسفند و بز و گاو تولید شده¬است که این آمار ایران را به تولید کننده چرم خوبی تبدیل کرده¬است. ایران از نظر تاریخی تولید کننده چرم است و محصولات چرمی آن نیز از کیفیت خوبی برخوردارند و به طور سنتی به کشورهای دیگر نیز صادر می¬شوند. سابقه طولانی این صنعت باعث شده محصولات چرمی ایرانی جایگاه خوبی در بازار بین¬المللی ایران به دست آورند. تولید محصولات چرمی به 550 سال قبل برمی گردد ، اما صنعت مدرن چرم ایران از دهه 1930 آغاز شد. اولین کارخانه چرم صنعتی در سال 1933 در همدان و کارخانه دوم در سال 1935 در تبریز تأسیس شد. دوره عباسی، دوره¬ای پررونق در تولید انواع چرم و پوست در سراسر قلمرو ایران محسوب می¬شد. در این دوره از پوست حیوانات برای ساختن پوستین، قبضه شمشیر، کفش و لباس و جلد کتاب استفاده می¬شد. تجارت چرم در دوره مغول نیز پر رونق بود و این ادعا را می¬توان از نوشته¬های خواجه رشیدالدین اثبات نمود. در آن زمان دباغی در ایران فقط با روش¬های سنتی انجام می¬گرفت. با پیشرفت تکنواوژی و گسترش ماشین¬آلات این صنعت از حالت محدود و سنتی درآمده و گسترش چشم¬گیری یافت. در دوره قاجار انواع چرم به مقدار قابل توجهی در شهر های ایران تولید می‌شد. همدان در این دوره مرکز مهم تولید نوعی چرم معروف به چرم همدانی بود که از پوست گوسفند تهیه می‌شد و در این دوره از جمله کارهایی که امیر کبیر در سال ۱۲۶۷ به نمایشگاه لندن فرستاد پوست بود. به علاوه در این دوره صادرات پوست و چرم از اغلب شهرهای ایران به روسیه و عثمانی و هند رونق بسیار داشت. علاوه بر همدان شهر های تبریز و اصفهان نیز در تولید و صادرات چرم سهم به¬سزایی داشتند. در عین حال به علت مسائل شرعی تجارت چرمهایی که توسط غیر مسلمانان تولید می‌شد در دست ارمنیان بود. دهه 1960 تا 1970 اوج پیشرفت و گسترش صنعت چرم در ایران بود. اما با ظهور انقلاب اسلامی این صنعت تا حد چشم¬گیری کاهش یافت. بزرگ¬ترین مشکل صنعت چرم در کشور ما این است که زنجیره تولید کامل نیست و برخی از لوازم جانبی مانند سگک، کفش کفش و ... در مقیاس گسترده در کشور تولید نمی¬شود. به همین دلیل صنعت چرم ایران در مقایسه با سایر کشورها امتیازی پایین¬تر خواهد شد که برآورد این امتیاز 40 از 100 است. در سال¬های اخیر، صنعت داخلی شاهد ظهور شرکت هایی است که محصولات چرمی با کیفیت بالایی را تولید می کنند و موفق به ایجاد مارک های محبوب شدند که بسیاری از آنها در کنار همتایان باتجربه خود که چندین دهه در بازار فعالیت داشتند ، در نمایشگاه ها شرکت کردند. در همین حال، در صنعت چرم ایران فضای زیادی برای رشد وجود دارد. بازار داخلی چرم ایران در وضعیت مطلوبی است ، اما تولید کنندگان در صادرات محصولات چرمی عمدتاً به دلیل بازاریابی ضعیف موفق نبوده اند. تولید چرم از پوست گاو و گوسفند صرفا بخشی از نیاز داخلی به چرم را مورد پوشش قرار می¬دهد و از آنجایی که کشور ایران سالانه به 100 میلیون مربع چرم نیاز دارد، تولید داخلی نمی¬تواند پاسخگوی این حجم از نیاز باشد و باقی چرم مورد نیاز از طریق واردات جبران می¬شود. شرکت¬های فعال در حوزه چرم در سه شهر تهران، مشهد و تبریز فعالیت می¬کنند. این واحدها سالانه 2.5 میلیون قطعه گاو و گوساله (برابر با 70 میلیون متر مربع) تولید می کنند. بخش عمده ای از محصولات آنها برای ساخت کفش استفاده می شود در حالی که حدود 20٪ برای کالاهای چرمی دیگر مورد استفاده قرار می¬گیرد.